E π A π Δ π Δ ª π È Â ÚÈÛË ÙÂÚÂÒÓ AappleÔ Ï ÙˆÓ A Ì ÓÙÈÔ ÎÔÚ ÏË KˆÓÛÙ ÓÙ ÓÔ KÔÌÓ ÙÛ TfiÌÔ B' EappleÈÎ Ó Ó Aapplefi ÏËÙ
Eπικίνδυνα Aπόβλητα Σημείωση Το ΕΑΠ είναι υπεύθυνο για την επιμέλεια έκδοσης και την ανάπτυξη των κειμένων σύμφωνα με τη Μεθοδολογία της εξ Αποστάσεως Εκπαίδευσης. Για την επιστημονική αρτιότητα και πληρότητα των συγγραμμάτων την αποκλειστική ευθύνη φέρουν οι συγγραφείς, κριτικοί αναγνώστες και ακαδημαϊκοί υπεύθυνοι που ανέλαβαν το έργο αυτό.
ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΑΝΟΙΚΤΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ Σχολή Θετικών Επιστημών και Τεχνολογίας Πρόγραμμα Σπουδών ΔIAXEIPIΣH AΠOBΛHTΩN Θεματική Ενότητα ΔIAXEIPIΣH ΣΤΕΡΕΩΝ AΠOBΛHTΩN Τόμος B' Eπικίνδυνα Aπόβλητα AΔΑΜΑΝΤΙΟΣ ΣΚΟΡΔΙΛΗΣ Διδάκτωρ Xημικός Mηχανικός Προϊστάμενος Yπηρεσίας Eναλλακτικής Διαχείρισης Στερεών Aποβλήτων YΠEXΩΔE KΩNΣTANTINOΣ KOMNITΣAΣ Aναπληρωτής Kαθηγητής Tμήματος Mηχανικών Oρυκτών Πόρων Πολυτεχνείου Kρήτης ΠATPA 2004
ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΑΝΟΙΚΤΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ Σχολή Θετικών Επιστημών και Τεχνολογίας Πρόγραμμα Σπουδών ΔIAXEIPIΣH AΠOBΛHTΩN Θεματική Ενότητα ΔIAXEIPIΣH ΣΤΕΡΕΩN AΠOBΛHTΩN Τόμος B' Eπικίνδυνα Aπόβλητα Συγγραφή AΔAMANTIOΣ ΣKOPΔIΛHΣ Διδάκτωρ Xημικός Mηχανικός Προϊστάμενος Yπηρεσίας Eναλλακτικής Διαχείρισης Στερεών Aποβλήτων YΠEXΩΔE KΩNΣTANTINOΣ KOMNITΣAΣ Aναπληρωτής Kαθηγητής Tμήματος Mηχανικών Oρυκτών Πόρων Πολυτεχνείου Kρήτης Κριτική Ανάγνωση XΡΗΣΤΟΣ KΟΡΔΟΥΛΗΣ Aναπληρωτής Kαθηγητής Tμήματος Xημείας Πανεπιστημίου Πατρών Ακαδημαϊκός Υπεύθυνος για την επιστημονική επιμέλεια του τόμου ΓEΩPΓIOΣ ΦEPENTINOΣ Kαθηγητής Tμήματος Γεωλογίας Πανεπιστημίου Πατρών Επιμέλεια στη μέθοδο της εκπαίδευσης από απόσταση MΑΡΙΝΑ KΟΥΣΑΘΑΝΑ Γλωσσική Επιμέλεια ΣTEΦANOΣ ΣKAPΠEΛOΣ Συντονισμός ανάπτυξης εκπαιδευτικού υλικού και γενική επιμέλεια των εκδόσεων ΟΜΑΔΑ ΕΚΤΕΛΕΣΗΣ ΕΡΓΟΥ ΕΑΠ / 1997 2004 ISBN: 960 538 372 1 Kωδικός Έκδοσης: ΔIA 51/2 Copyright 2004 για την Ελλάδα και όλο τον κόσμο ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΑΝΟΙΚΤΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ Οδός Παπαφλέσσα & Υψηλάντη, 26222 Πάτρα Τηλ: 2610 314094, 314206 Φαξ: 2610 317244 Σύμφωνα με το Ν. 2121/1993, απαγορεύεται η συνολική ή αποσπασματική αναδημοσίευση του βιβλίου αυτού ή η αναπαραγωγή του με οποιοδήποτε μέσο χωρίς την άδεια του εκδότη.
ÂÚÈ fiìâó appleèî Ó Ó Aapplefi ÏËÙ Eισαγωγικές παρατηρήσεις... 11 K º π 1 ÔÌÔıÂÙÈÎfi Ï ÛÈÔ Î È Ú ÁˆÁ ÙˆÓ EappleÈÎ Ó ÓˆÓ AappleÔ Ï ÙˆÓ Eισαγωγικές παρατηρήσεις... 15 1.1 Νομοθετικό πλαίσιο... 17 1.2 Παραγωγή και υφιστάμενη διαχείριση επικίνδυνων αποβλήτων... 19 Σύνοψη... 22 Bιβλιογραφία... 23 K º π 2 Ï ÈÛÙÔappleÔ ËÛË ÙˆÓ EappleÈÎ Ó ÓˆÓ AappleÔ Ï ÙˆÓ ÛÙËÓ ËÁ Eισαγωγικές παρατηρήσεις... 25 2.1 Δυνατότητες ελαχιστοποίησης... 27 2.2 Παραδείγματα δυνατοτήτων ελαχιστοποίησης Ε.Α. κύριων βιομηχανικών κλάδων στην Ελλάδα... 28 2.2.1 Βυρσοδεψεία... 28 2.2.2 Επιμεταλλωτήρια... 30 2.2.3 Βαφεία Φινιριστήρια (Β/Φ)... 30 Σύνοψη... 33 Bιβλιογραφία... 34
6 E π π À A μ Δ K º π 3 ÛÎÂ Û, ÚÔÛˆÚÈÓ appleôı ÎÂ ÛË, Û ÏÏÔÁ, ÌÂÙ ÊÔÚ ÂappleÈÎ Ó ÓˆÓ appleô Ï ÙˆÓ Eισαγωγικές.παρατηρήσεις... 35 3.1 Συσκευασία... 37 3.2 Προσωρινή αποθήκευση... 37 3.3 Συλλογή μεταφορά... 39 Σύνοψη... 42 Bιβλιογραφία... 43 K º π 4 appleâíâúá Û Î È È ıâûë ÙˆÓ EappleÈÎ Ó ÓˆÓ AappleÔ Ï ÙˆÓ Eισαγωγικές παρατηρήσεις... 45 4.1 Φυσική, χημική και βιολογική επεξεργασία των επικίνδυνων αποβλήτων... 47 4.1.1 Φυσική επεξεργασία... 47 4.1.2 Χημική επεξεργασία... 51 4.1.3 Σταθεροποίηση Στερεοποίηση... 53 4.1.4 Bιολογική επεξεργασία... 58 4.2 Θερμική επεξεργασία... 61 4.2.1 Περιστροφικός κλίβανος... 62 4.2.2 Καύση σε κλιβάνους τσιμεντοβιομηχανίας... 65 4.2.3 Θερμική επεξεργασία σε ρευστοποιημένη κλίνη... 66 4.2.4 Πυρόλυση... 67 4.2.5 Θερμική επεξεργασία με την τεχνολογία του τόξου πλάσματος... 68 4.2.6 Επιπτώσεις από τη θερμική επεξεργασία των Ε.Α. και μέτρα αντιμετώπισης τους... 69 4.3 Eλεγχόμενη εναπόθεση... 75 4.3.1 Επιφανειακή ελεγχόμενη διάθεση των επικίνδυνων αποβλήτων... 75 4.3.2 Διάθεση σε υπόγειους χώρους... 83 4.3.3 Έκχυση σε υπόγεια στρώματα... 83
ƒπ Ã ª 7 4.4 Κεντρική μονάδα επεξεργασίας Ε.Α... 85 Σύνοψη... 89 Bιβλιογραφία... 90 K º π 5 È Â ÚÈÛË P ÈÂÓÂÚÁÒÓ AappleÔ Ï ÙˆÓ Eισαγωγικές παρατηρήσεις... 93 5.1 Κατηγορίες ραδιενεργών αποβλήτων... 96 5.2 Γενικές αρχές διαχείρισης ραδιενεργών αποβλήτων... 99 5.3 Διαχείριση αποβλήτων από τα στάδια επεξεργασίας του ουρανίου... 107 5.4 Διαχείριση άλλων τύπων ραδιενεργών αποβλήτων... 117 5.5 Κόστος διαχείρισης ραδιενεργών αποβλήτων... 118 Σύνοψη... 121 Bιβλιογραφία... 122 Προτεινόμενη αλληλογραφία... 123 K º π 6 ª ıô ÔÈ AappleÔÎ Ù ÛÙ ÛË P apple ÛÌ ÓˆÓ E ÊÒÓ appleô T Ê Î È È ıâûë EappleÈÎ Ó ÓˆÓ AappleÔ Ï ÙˆÓ Eισαγωγικές παρατηρήσεις... 125 6.1 Ταξινόμηση των μεθόδων αποκατάστασης... 127 6.2 Φυσικοχημικές μέθοδοι... 129 6.3 Βιολογικές μέθοδοι... 138 6.4 Μέθοδοι σταθεροποίησης ρυπαντών και στερεοποίησης εδαφών... 142 6.5 Θερμικές μέθοδοι... 150 Σύνοψη... 159 Bιβλιογραφία... 160
8 E π π À A μ Δ K º π 7 ÚfiÏË Ë ÙË P apple ÓÛË appleô ˆÚÔ EappleÈÎ Ó ÓˆÓ AappleÔ Ï ÙˆÓ Eισαγωγικές παρατηρήσεις... 163 7.1 Στρατηγική πρόληψης της ρύπανσης από σωρούς επικίνδυνων αποβλήτων... 166 7.2 Δημιουργία στερεών καλυμμάτων και στεγανοποιητικών στρωμάτων... 168 7.3 Δημιουργία οργανικών καλυμμάτων... 173 7.4 Χρήση αλκαλικών προσθέτων και άλλων υλικών... 176 7.5 Χρήση βακτηριοκτόνων... 177 7.6 Δημιουργία υδατικών καλυμμάτων... 178 Σύνοψη... 188 Bιβλιογραφία... 189 K º π 8 ÂÈÁÌ ÙÔÏË Î È X Ú ÎÙËÚÈÛÌÔ EappleÈÎ Ó ÓˆÓ AappleÔ Ï ÙˆÓ Eισαγωγικές παρατηρήσεις... 191 8.1 Μεθοδολογία χαρακτηρισμού επικίνδυνων αποβλήτων... 194 8.2 Δειγματοληψία... 196 8.2.1 Στρατηγική δειγματοληψίας... 196 8.2.2 Τεχνική δειγματοληψίας... 201 8.2.3 Προετοιμασία δειγμάτων... 202 8.2.4 Ορυκτολογική, χημική σύσταση και φυσικά χαρακτηριστικά αποβλήτων... 204 8.3 Πρότυπες δοκιμές προσδιορισμού δυναμικού παραγωγής οξύτητας... 208 8.3.1 Προσδιορισμός δυναμικού παραγωγής οξύτητας... 208 8.3.2 Στατικές δοκιμές... 209 8.3.3 Κινητικές δοκιμές... 217 8.4 Πρότυπες δοκιμές προσδιορισμού τοξικότητας... 223 8.4.1 Δοκιμή ΕΡ... 224 8.4.2 Δοκιμή TCLP... 227 8.4.3 Δοκιμή SPLP... 230
ƒπ à ª 9 8.5 Δοκιμές προσδιορισμού βιο(φυτο)διαθεσιμότητας κλάσματος τοξικών συστατικών... 232 8.5.1 Δοκιμή εκχύλισης με EDTA... 232 8.5.2 Δοκιμή εκχύλισης με DTPA... 232 8.5.3 Δοκιμές σταδιακών εκχυλίσεων... 233 8.5.4 Διεθνείς προδιαγραφές συγκέντρωσης τοξικών συστατικών στα εδάφη... 239 Σύνοψη... 244 Bιβλιογραφία... 245 K º π 9 ªÂıÔ ÔÏÔÁ EappleÈÏÔÁ Î È EÎÙ ÌËÛË KfiÛÙÔ T ÓÔÏÔÁÈÒÓ È Â ÚÈÛË EappleÈÎ Ó ÓˆÓ AappleÔ Ï ÙˆÓ Eισαγωγικές παρατηρήσεις... 249 9.1 Μεθοδολογία επιλογής της βέλτιστης τεχνολογίας διαχείρισης αποβλήτων... 252 9.2 Αρχική εκτίμηση της περιβαλλοντικής επιβάρυνσης... 253 9.3 Καθορισμός των αντικειμενικών στόχων των τεχνολογιών διαχείρισης... 255 9.4 Επιλογή εναλλακτικών τεχνολογιών διαχείρισης αποβλήτων... 260 9.5 Αναλυτική αξιολόγηση των εναλλακτικών τεχνολογιών... 266 Σύνοψη... 282 Bιβλιογραφία... 283 Προσάρτημα... 285 Aπαντήσεις Aσκήσεων Aυτοαξιολόγησης... 305 Aπαντήσεις Δραστηριοτήτων... 321